Çin'deki Tongji Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, insanlığın gelecekteki felaketleri tahmin etme ve önleme biçiminde devrim yaratıyor. Ekolojik çöküşleri, finansal krizleri, pandemileri ve hatta büyük elektrik kesintilerini tetikleyebilecek dönüm noktalarını tespit edebilen bir Yapay Zeka (YZ) modeli geliştirdiler.
Bu dönüm noktaları, bir sistemdeki küçük bir değişikliğin geri döndürülemez, ciddi ve kalıcı sonuçlara yol açabileceği kritik anları temsil eder.
Afet tahmini zorluklar ve belirsizliklerle dolu bir alan olmasına rağmen istatistik, olasılık ve tarihsel analizlerin birleşimi birçok çalışmanın temelini oluşturmaktadır.
Tahminlerin ardında ne var?
Ancak geleneksel yöntemler, küresel sistemlerde var olan karmaşıklığı yansıtamamaları ve basitlikleri nedeniyle eleştiriliyor. Bu zorluğun üstesinden gelmek için Tongji Üniversitesi'ndeki bilim insanları, tahminlerinin doğruluğunu artırmak amacıyla yapay zekaya yöneldi.
Bir sistemin geri döndürülemez bir değişime uğrayabileceği, yani devrilme noktası olarak bilinen anları tam olarak tespit etmek için gelişmiş algoritmalar geliştirdiler.
Dönüm noktası, bir sistemde ani ve geri döndürülemez bir değişimin meydana geldiği anı tanımlayan matematiksel bir kavramdır. Başlangıçta Matematikle sınırlı olan bu kavram, sistemsel değişimleri anlamadaki önemi nedeniyle Ekoloji ve Ekonomi gibi diğer bilgi alanları tarafından da benimsenmiştir.
Yapay Zeka Afet Tahminini Nasıl Dönüştürüyor?
Kritik noktaları tahmin etmek oldukça zordur ve bu olayların tam olarak nerede ve ne zaman gerçekleşeceğini saptamak daha da büyük bir zorluktur. Çinli araştırmacılar yapay zeka modelini eğitmek için daha önce gerçekleşmiş olaylardan elde edilen tarihsel verileri kullandılar.
Bunun en önemli örneklerinden biri Afrika bölgelerinde tropikal ormanların savana dönüşmesidir. Ekip, bu geçişin aniden gerçekleştiği Orta Afrika'daki üç bölgeden 20 yıldan fazla uydu verisini algoritmaya aktardı.
Şimdi görün:
- WhatsApp: “Mükemmel fotoğraf” modu görünümünüzü dönüştürüyor
- Çocuk şarkıları oluşturmak için 5 AI uygulaması
Verilerde bu bölgelerden ikisine ait yağış ve orman örtüsü hakkında detaylı bilgiler yer aldı. Yapay zeka, bu bilgilerden yola çıkarak üçüncü bölgede ne olacağını doğru bir şekilde tahmin edebildi ve büyük çevresel değişikliklere yol açan kalıpları tespit etme yeteneğini ortaya koydu.
Araştırmacılar artık yapay zekanın tespit ettiği kalıpları daha iyi anlamaya odaklanmış durumdalar. Bu süreç, algoritmanın "kara kutusunun parçalanması" olarak tanımlanıyor. Bu anlayış, modeli orman yangınları, pandemiler ve ekonomik krizler gibi diğer karmaşık sistemlere uygulamak için olmazsa olmazdır.
Tahmin ve Önleme: Potansiyel ve Zorluklar AI ile ve AI olmadan
Bu çalışmaların nihai hedefi, toplumların kritik değişimlere, bu değişimler gerçekleşmeden önce hazırlıklı olmalarını sağlamak, hatta bu geçişlerin gerçekleşmesini önlemektir.
Tongji Üniversitesi'nde bilgisayar bilimi profesörü ve çalışmanın kıdemli yazarı olan Gang Yan, "Yaklaşan kritik bir geçiş öngörülebilirse, o zaman değişime hazırlanabiliriz veya hatta geçişi önleyebilir ve böylece hasarı azaltabiliriz" şeklinde açıkladı. Araştırmanın bulguları ünlü dergide yayımlandı Fiziksel İnceleme X ve bu teknolojinin küresel ölçekte felaketleri önleme potansiyeli hakkında bilim camiasında tartışmalar yaratıyorlar.
İlk bulguların yarattığı heyecana rağmen araştırmacılar, felaketleri önlemek için tahminlerin kullanılmasının beraberinde getirdiği zorlukları da kabul ediyorlar. Başlıca sorunlardan biri, insanın kendi öngörülerine verdiği tepkidir ki, bu da paradoksal olarak yeni sorunlar yaratabilir.
Profesör Gang Yan bu noktayı kentsel ulaşım bağlamından bir örnekle açıklıyor: "Tıkanık yolları tespit etmek basit olabilirken, tüm sürücülere gerçek zamanlı tıkanıklık bilgisi duyurmak kaosa yol açabilir."
Sürücülerin trafik sıkışıklığı hakkında bilgi aldıklarında güzergahlarını değiştirebileceklerini, bunun bazı bölgelerde trafiği rahatlatırken, diğerlerinde yeni sıkışıklıklara yol açabileceğini açıklıyor. Yan, "Bu dinamik etkileşim, tahmini özellikle karmaşık hale getiriyor" sonucuna vardı.
Bu ikilem, iklim, küresel ekonomiler ve ulaşım ağları gibi dinamik ve birbirine bağımlı sistemlerin öngörülmesi ve yönetilmesinin karmaşıklığını yansıtmaktadır. Yapay zeka, kalıpları belirlemek ve değişimi tahmin etmek için güçlü bir araç sunarken, bu tahminlerin pratikte uygulanması insan ve sosyal etkileşimler hakkında derin bir anlayış gerektirir.
Yapay Zeka ile Afet Önlemenin Geleceği
Tongji Üniversitesi tarafından yürütülen araştırma, afet önleme konusunda yeni olanaklar sunarken, aynı zamanda bu tahminlerin en etkili şekilde nasıl kullanılacağı konusunda da soruları gündeme getiriyor.
Yapay zeka daha da karmaşıklaştıkça, yalnızca felaketleri tahmin etmekle kalmayıp, olumsuz etkileri oluşmadan önce en aza indirecek azaltma stratejilerinin oluşturulmasına da yardımcı olması umuluyor. Başarının anahtarı, teknolojik öngörüleri insan karmaşıklıklarına ilişkin anlayışla dengeleme yeteneği olacak ve böylece yapay zeka tabanlı müdahalelerin toplum için gerçekten olumlu sonuçlara yol açmasını sağlayacak.
